Σάββατο 30 Δεκεμβρίου 2017

Ο χρόνος μέσα στην προοπτική της αιωνιότητας

Του Αρχιμ. Αλεξίου Σαμαρτζή

Ο χρόνος είναι μια διάσταση της παρούσας ζωής που καθορίζει τη συμπεριφορά μας σε πολύ μεγάλο βαθμό. Επιδρά στην αλληλεπίδρασή μας με τους υπόλοιπους ανθρώπους, καθώς και με όλη την υπόλοιπη δημιουργία. Ο τρόπος όμως με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον χρόνο είναι ένα θέμα με το οποίο οφείλουμε να ασχοληθούμε, ούτως ώστε να κατανοήσουμε κάτι παραπάνω για αυτόν.
Οι μεγάλες φιλοσοφίες αναφέρουν πως υπάρχει μια έμφυτη τάση του ανθρώπου να τον φαντάζεται είτε σαν μια συνεχή διαδοχή μεταβαλλόμενων καταστάσεων, είτε σαν αντιπαράθεση ξεχωριστών στιγμών, όπου υπάρχει μια οριζόντια γραμμή κίνησης. Από τους μεγάλους φιλοσόφους, ο Παρμενίδης υποστήριξε πως υπάρχει ένα ενιαίο και αδιάσπαστο της στιγμής. Ο Πλάτωνας στο Συμπόσιο αναφέρεται στη βαθύτατη επιθυμία του ανθρώπου να ξεπεράσει τα στενά όρια του χρόνου και να φτάσει στην αθανασία, μέσα από τον Έρωτα που έχει για αυτήν, όντας θνητός. Επιθυμεί μια ιδιότητα της ίδιας της «θείας φύσης».
Η λατρεία του χρόνου βρίσκεται ακόμα και σε αρχαίους λαούς, ενώ οι εναλλαγές των εποχών μέσα σ’ αυτόν και οι αλλαγές του έτους βρίσκονταν πάντα μέσα στο πλαίσιο των θρησκευτικών εορτών. Το τέλος συνέπιπτε πάντα με μια νέα αρχή, αφού όλα θεωρούνταν μέσα στο πλαίσιο ενός αέναου κύκλου.
Ο χρόνος στην ορθόδοξη Πατερική σκέψη, είναι ένα ενδοκοσμικό μέγεθος και συναρτάται άμεσα με την έννοια του κόσμου. Η Πατερική σοφία διατείνεται: «Άμα κόσμος, άμα χρόνος». Δηλαδή πριν τη δημιουργία του κόσμου δεν υπήρχε ο χρόνος. Ο Απόστολος Παύλος άλλωστε υποστηρίζει: «Πίστει νοούμεν κατηρτίσθαι τους αιώνας, ρήματι Θεού», δηλαδή πιστεύουμε πως και ο χρόνος έγινε με την προσταγή του Θεού άρα είναι και αυτός δημιούργημά του. Υπ’ αυτήν την έννοια ο χρόνος έχει αρχή και τέλος, όπως ακριβώς και ο κόσμος με τον οποίο δημιουργήθηκε ταυτόχρονα. Οι Πατέρες της εκκλησίας τονίζουν σαφώς πως ο Θεός υπέρκειται του χρόνου γι’ αυτό αποκαλείται Άναρχος Αΐδιος, Αναλλοίωτος. Ο Μέγας Αθανάσιος σε ένα λόγο του «Κατά Αριανών» λέγει: «Κανένας ας μην είναι τόσο ανόητος ώστε να υποστηρίζει πως ο Χριστός, ο Θεός Λόγος υπόκειται στον χρόνο και άρα υπήρχε εποχή που δεν υφίστατο Αυτός, που δημιούργησε το χρόνο».
Ο Θεός υπέρκειται του χρόνου ποιοτικά και οντολογικά, και αυτό διότι ο χρόνος είναι ποίημα της δημιουργικής ενέργειάς Του. Ο Θεός υπάρχει και ζεί αιώνια, στην αιωνιότητα, μέσα στην οποία κινείται ο χρόνος – παρελθόν, παρόν και μέλλον-.
Χρόνος για τον Θεό σημαίνει το διάστημα της αναμονής ανάμεσα στο «χτύπημα πάνω στην πόρτα» και στη στιγμή πού θα Του την ανοίξουμε διάπλατα. Υπό αυτή την έννοια, ο χρόνος υποδηλώνει επίσης την ελευθερία του ανθρώπου και τον μεγάλο σεβασμό πού έχει ο Θεός για τα πλάσματά Του. Ο Θεός δεν μπαίνει στην καρδιά του ανθρώπου με τη βία. Η ένωση μαζί Του μέσα στην αγάπη μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο με την ελεύθερη ανταπόκρισή μας προς την προσφορά της. Αυτός είναι ο λόγος που ο Θεός μας δίνει χρόνο.
Μέσω της ενανθρώπισης του Θεού Λόγου ο αιώνιος και υπερβατικός «κατέρχεται» σε εμάς και γίνεται χρονικός και προσιτός, «ο άναρχος άρχεται, και ο Λόγος σαρκούται», όπως ψάλλει η Εκκλησία μας κατά την εορτή των Χριστουγέννων. Οι δύο έννοιες αιωνιότητα και χρόνος βρίσκονται σε στενή συνάφεια και συνάρτηση.
Η αγάπη του Θεού που εργάζεται μέσα στον χρόνο είναι πλήρης, όπως είναι και στην αιωνιότητα, και αυτό είναι που την καθιστά τόσο δυνατή˙ δρώντας μέσα στον χρόνο, μας σέρνει υπεράνω του χρόνου. Επομένως, βιώνουμε την αιωνιότητα μέσα από την ελπίδα και την απαντοχή, και αυτό μας γεμίζει με τόσο μεγάλη χαρά, που πλέον δεν μας γίνεται αντιληπτό το πέρασμα του χρόνου. Ο χρόνος είναι όπως η απόσταση ανάμεσα στα δύο άκρα μιας γέφυρας. Υπάρχει σε αυτό κάτι το ασαφές, το αβέβαιο. Πρόκειται για μια κατάσταση κίνησης είτε προς τον θάνατο, είτε προς την πληρότητα της ζωής. Είναι η έξοδος από την Αίγυπτο προς τη γή Χαναάν, μέσα από την έρημο του Σινά. Πρέπει να προχωράμε, απαρνούμενοι την κατάσταση της στασιμότητας, πού απειλείται από τον θάνατο, έχοντας βεβαία την πίστη πως θα συναντήσουμε την πληρότητα της ζωής.
Ο χρόνος είναι θείο δώρο, το οποίο οφείλουμε με σύνεση και περίσκεψη, να αξιολογούμε, να αξιοποιούμε και νοηματοδοτούμε με έργα δημιουργικά, αγλαόκαρπα και ειρηνικά, τα οποία θα συντελούν στην πνευματική κατάρτιση και ψυχική ανακαίνιση, την οικονομική ανάπτυξη και την πολιτιστική καλλιέργεια και πρόοδο.
Ο χρόνος που μπορεί να βαδίζει προς την πληρότητα της αληθινής αιωνιότητας είναι από μόνος του δημιουργικός. Αντλεί από τη ζωή των άπειρων ενεργειών του Θεού και τις μεταγγίζει στον δημιουργημένο κόσμο.
Το αιώνιο είναι η λύση του αινίγματος του χρόνου. Ο χρόνος δεν είναι χωρίς νόημα. Έχει ένα κεκρυμμένο νόημα: Την λύτρωση. Έχει ένα κεκρυμμένο σκοπό: Την Βασιλεία του Θεού. Φέρνει συνεχώς πλησιέστερα μία κεκρυμμένη πραγματικότητα: Την καινή κτίση. Αυτή είναι η απροσμέτρητη σημασία κάθε στιγμής του χρόνου: Ότι μέσα στην κάθε στιγμή αποφασίζουμε και μέσα στην κάθε στιγμή αποφασίζεται το αιώνιο μέλλον. Αυτό είναι το παράδοξο: Από τη δική μας απόφαση τώρα, εξαρτάται η απόφαση του Θεού για το μέλλον μας στην αιωνιότητα.
Μία λοιπόν και μοναδική στιγμή του χρόνου μπορεί να αποβεί σωτήρια ή μοιραία για τη σωτηρία του καθενός μας. Αιωνιότητα είναι οι φθαρτές στιγμές του παρόντος βίου, που, μεταμορφωμένες σε ψηφίδες, συγκροτούν οριστικά το αχειροποίητο μωσαικό της σκηνής του Θεού μετά των ανθρώπων, στο ανέσπερο φώς της όγδοης ημέρας.

Καλή και ευλογημένη χρονιά!!!     

Δεν υπάρχουν σχόλια: